ازچند قرن پيش وبويژه با آغاز قرن بيستم ، به دنبال پيشرفت فوق العاده اما تك بعدي تكنولوژي و علم ، رويكردهاي مذهبي، فلسفي و معنوي به مقوله سلامت که عموما ماهیتی کل نگر داشتند ، آهسته آهسته كنار گذاشته شدند . دانشمندان به اين باور رسيدند كه قادرند براي درك هر فرايند يا پديده اي ، آن را در آزمايشگاه مورد آزمايش قرار دهند و يا با تكيه صرف بر تاثیر گذاری بر جسم (كاربرد دارو و جراحی) ، تمامي مشكلات و عدم تعادلهاي انسان را درمان كنند. اما با گذشت چندين دهه بخصوص پس از دهه70 ميلادي ، جوامع بشري به اين واقعيت پي بردند كه  تمام پاسخها در دارو و روشهاي رايج علمي خلاصه نمي شود . همين امر موجب شكل گيري رويكردهاي نويني به سلامت در كشورهاي مختلف شد . مطابق اين نگاه جديد ، می بایست انسان را بصورت يك مجموعه در نظر گرفت . مجموعه اي كه شامل لايه هاي چندگانه اي نظير جسم، ذهن و روان است . در 35 سال گذشته تحقيقات بسياري نيز در اين ارتباط انجام شد.تجربيات جديدي از دانشهاي كهن بشري بدست آمد و نگاه به انسان از ديدگاه روانشناسي و پزشكي ، كاملا متحول شد .

   سالهاست كه آمارهاي رسمي كشورهاي پيشرفته صنعتي حكايت از اين دارد كه بين 70 تا 90 درصد مراجعات افراد به  بيمارستانها، كلينيكها و مطبها ، گرچه در ظاهربه علت شكايات جسمي است ، اما در اصل ، ريشه درعدم تعادل ها و تنشهاي ذهني- رواني دارد . به همين دليل درعلم طب ، به اين دسته از بيماريها اصطلاحا " اختلالات  روان تني"  (psycho somatic disorders ) گفته مي شود . در كشور خودمان هم گرچه آمار دقيقي در اين زمينه در دسترس نيست ولي بر اساس نظر خواهي از بسياري از همكاران پزشك ،  به نظر مي رسد ما هم از آمارمورد نظر تبعيت مي كنيم .در الگوي امروزي زندگي ، عوامل بيشماري سلامت بشر را تهديد مي كند  كه ازمهمترين آنها مي توان به چنین مواردی اشاره نمود :

1- آلودگيهاي محيطي از هوا،خاك و آب گرفته تا آلودگي هاي الكترومغناطيسي مانند امواج راديويي ، ماكرو ويو، استفاده بي رويه و طولاني ازگوشي هاي همراه و ...
2- تغذيه ناسالم (بي برنامه ، بدون توجه به نيازهاي بدن،مملو از مواد شيميائي و غير طبيعي) از يك سو وعدم تحرك از سوي ديگر كه سلامت جسم را بطور مستقيم به مخاطره مي اندازد .
3- فشارهاي زندگي پرشتاب امروزي و رقابتها ي كاري كه اكثر اوقات ماهيت نا سالمي دارند .
مجموعه عوامل فوق موجب استهلاك و فرسودگي جسم و ذهن و روح بشر مي گردد ومانع از دستيابي او به تجربه خوشبختي ، شادي و آرامش مي گردد .

   در عمل ، عليرغم  تمامي پيشرفتهاي علمي جديد ، پزشكي رايج و روانشناسي براي شمار قابل توجهی از مردمم در پاسخگوئي به نياز آنان براي برخورداري از يك زندگي سالم و با نشاط  و مدیریت بهتر بیماریهای مزمن ، آنگونه که انتظار می رفت،  موفق نبودند . همين امر سبب شد تا انديشمندان و محققين درهر دو زمينه طب رايج و روانشناسي علمي ، نگاهي به گذشته بیاندازند تا دريابند آيا طبيبان تمدنهاي باستان در هند ، چين و مصريا نوابغي چون بوعلي سينا در ايران ، بقراط در يونان و پاراسلسوس در اروپاي پس از قرون وسطي ،تجربيات و آموزه هايي براي  انتقال به انسان   پر تنش وفرسوده امروزي دارند يا خير. جالب اينكه پاسخ به اين سوال بيش ازحد انتظار آنان مثبت بود و به همين خاطر، طي سه الی چهار دهه اخير ، قالبي نوين اما با زمينه اي كهن تحت عنوان" طب مكمل- جايگزين" شكل گرفت .اين شاخه از طب ، در حقيقت مجموعه اي از روشهاي تشخيصي ، درماني و شيوه هاي زندگي سالم و طبيعي است كه امروزه به موازات پزشكي رايج و براي تقويت آن در سراسر دنيا بكار مي رود .

   به عبارت دقيقتر ، به جز تعداد محدودي از اين رشته ها كه شامل فلسفه ودستورات كاملي براي هدايت همه جانبه انسان به سوي سلامت پايدار مي باشند و به همين دليل طب جايگزين (Alternative Medicine ) نام گرفته اند - نظیر طب سنتي ايران ، طب سنتي هند (Ayurveda ) ، طب سنتي چين ( (TCM و طبيعي درماني (Naturopathy )- ساير شيوه ها كه تعداد آنها  بالغ بر صد رشته است، بر آن هستند تا در كنار پزشكي  مدرن ، موجب ارتقاء سیستم خود درمانی بدن از راههای طبیعی ، افزايش مسئوليت پذيري بيماران در روند حفظ و ارتقاي سلامت خود ، تقويت تاثيرات دارويي و كاهش عوارض داروها از طريق كاهش نسبي نياز به دارو گردند . بطور خلاصه ، هر كدام از اين رشته های سلامت محور ، از زاويه اي خاص به بشر ياري مي كنند تا با افزايش پتانسيل درمانگر طبيعت درون و طبيعت بيرون انسان ، اورا بسوي تعادل و سلامت رهنمون شوند.

میزان استقبال جهانی  و جایگاه امروزی طب مکمل در دنیا چگونه است ؟

   طی سالهاي اخير، دربسياري از نقاط دنيا از جمله كشور خودمان ،عده قابل توجهي از پزشكان ضمن اعتقاد به توانمندي بي نظير طب رايج بخصوص درزمينه جراحي و مديريت موارد اورژانس ،به اين باور رسيده اند كه با تركيب پتانسيلهاي طب مكمل و طب رايج ، مي توان به يك ديد بدون تعصب و كاملتر از علم پزشكي تحت عنوان "طب ادغام شده" (Integrative Medicine ) رسيد.

   براساس آمارهاي سازمان جهاني بهداشت آمارهاي تحقيقاتي زيادي ارائه شده تا پزشكان بتوانند با قضاوتي عادلانه وعلمي ، به آشنائي با طب مكمل تشويق شوند .آمارهاي مختلف حاكي از اين واقعيت است كه در كشورهايي چون كانادا،انگلستان،آمريكا وآلمان ، ميزان مراجعات به پزشكان(يا درمانگران) طب مكمل از دو دهه پيش تا به امروز، به وضوح افزايش يافته و در برخي موارد حتي چندين برابر شده است .

   به عنوان نمونه ،ابتدا نگاهي مي كنيم به آماري كه در سال 2002 توسط سازمان جهاني بهداشت منتشر شد . اين بررسي گوياي اين بود كه در ايالات متحده که طب رایج آن الگوی طبابت مدرن در بسیاری از کشورهای دنیاست و برخي كشورهاي اروپائي مثل فرانسه و آلمان، آمار مراجعه به پزشكان طب مكمل تا %75افزايش داشته است .

   در سال 1990 نيز آمارهاي كلي اروپا نشان مي داد كه 20 تا 50 درصد مردم  از مشاوره ها و درمانهاي طب مكمل استفاده مي كنند و در ادامه ، بعد از گذشت 15 سال،  بيش از نيمي از جمعيت در اين كشورها به درمانهاي طب مكمل متمايل شدند .

   طي يك بررسي كه توسط دكتر ديويد آيزنبرگ از دانشگاه هاروارد  صورت گرفت ، تعداد مراجعات به بخش طب مکمل در ايالات متحده در سال 1990 ،425 ميليون بوده كه با گذشت كمتر از يك دهه،  در سال 1997 به 629 ميليون مراجعه درسال افزايش يافته  و جالبتر اينكه هزينه هاي صرف شده براي اين درمانها (كه در بيشتر موارد  شامل بيمه هم نمي باشد) در سال 1997 معادل 27 ميليارد دلار بوده كه گوياي ميزان علاقه مندي مردم اين كشور به طب مكمل است .

   از طرفي آمارهاي يك دهه گذشته در جامعه پزشكي بسياري كشورها نظير انگلستان ، نشان دهنده علاقه مندي  پزشكان اين كشورها به آشنايي با رشته هاي مختلف طب مكمل - جايگزين در طول زمان تحصيل و استفاده از آنها به عنوان يك رشته تخصصي پس از فارغ التحصيلي است.